Cumhurbaşkanlığı İrtibat Başkanlığı tarafından Fransa’nın başşehri Paris’te “Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Kurulu Islahatı: Milletlerarası Sistemin Yine İnşasına Yönelik Bir Yaklaşım” başlıklı panel düzenlendi.
ANKARA (İGFA) – Cumhurbaşkanlığı İrtibat Lider Yardımcısı Çağatay Özdemir ve Türkiye’nin Paris Büyükelçiliği Birinci Müsteşarı Özgür Arslan’ın yanı sıra çok sayıda davetli katıldı.
Moderatörlüğünü SETA Vakfı Washington Araştırma Yöneticisi Doç. Dr. Kılıç Buğra Kanat’ın üstlendiği panelde, Altınbaş Üniversitesi Rektörü ve Cumhurbaşkanlığı Güvenlik ve Dış Siyasetler Heyeti Üyesi Prof. Dr. Davet Erhan, İstanbul Nişantaşı Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Cumhurbaşkanlığı Güvenlik ve Dış Siyasetler Heyeti Üyesi Prof. Dr. Nurşin Güney, Yabancı Gazeteciler Derneği Lideri (APE) Elias Masboungi ve Memleketler arası Siyasetler Ar aştırma Merkezi (CeSPİ) Türkiye Gözlemevi Koordinatörü Valeria Giannotta, BM Güvenlik Kuruluna (BMGK) yönelik geçmiş ve yeni ıslahat taleplerini ele aldı.
Doç. Dr. Kanat, gelecek iki hafta boyunca kelam konusu panel serisini 10 farklı ülkede düzenlemeyi planladıklarını belirtti.
Bu projeye birinci başladıklarında bilhassa salgın süreci, memleketler arası besin krizi ve Ukrayna-Rusya savaşı sonrası BM ıslahatının gerekliliği konusunda farkındalığın artırılmasının öncelikli maksatları olduğuna değinen Kanat, “BMGK ıslahatının bir tercih değil, bir gereklilik olduğunu gördüklerini” vurguladı.
Prof. Dr. Erhan, BM’nin İkinci Dünya Savaşı üzere harikulâde ve sıkıntı vakitte kurulmaya başlandığını anımsatarak kuruluşundan bu yana ıslahat sıkıntısının konuşulduğunu, BM’nin daha evvel de birçok defa ıslahat edildiğine ve değişime uğradığını lisana getirdi.
BM’nin değişimi için temel baskının 1960’larda Afrika ve Asya ülkelerinden geldiğini kaydeden Erhan, 1965’te Birleşmiş Milletler Kalkınma Programının (UNDP) kurulduğunu söyledi.
Erhan, Soğuk Savaş’ın sona ermesinin akabinde 2000’li yılların başında eski BM Genel Sekreteri Kofi Annan’ın ve şu anda da BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in BM’de ıslahat serisi başlattığını belirtti.
BM’nin kuruluşundan bugüne, üye ülke sayısının 51’den 193’e yükseldiğini, dünya nüfusunun ise 2,5 milyardan 8 milyara çıktığını kaydeden Erhan, “Bir değişime gereksinim duyduğumuz açık. Zira BM sistemi bugün içinde yaşadığımızdan 4 kat daha küçük bir dünya için kuruldu. Lakin bu kolay değil. Zira mevcut sistemin kurucuları ve faydalanıcıları, ayrıcalıklarını kaybetmek istemiyor.” dedi.
Erhan, öte yandan “reform” teriminin “net olmaması ve uygulanması konusunda fikir birliği bulunmaması” nedeniyle BM üye devletleri için dertli olduğunu kanıtladığını söz etti.
BM’nin, Genel Sekreter Guterres ile kalkınma, BM’nin idaresi ile barış ve güvenlik olmak üzere 3 kilit alanda ıslahat gündeminin mevcut olduğunu vurgulayan Erhan, kalkınma ıslahatı için Guterres’in tüm BM kalkınma sistemini değiştirmek ve 2030 sürdürülebilir kalkınma gayelerine ulaşmak istediğini lisana getirdi.
“VETO YETKİSİ KALDIRILMALI”
Prof. Dr. Erhan, dünyanın bugün devletler ortasında nüfus, ekonomik durum ya da askeri güç açıdan eşitliği sürdüren daha tesirli bir güvenlik sistemini hak ettiğini lisana getirdi.
Erhan, BMGK daimi üyelerinin veto haklarını kullanarak, kendilerini rastgele bir yaptırıma karşı müdafaa altına aldıklarını söyleyerek “Bu nedenle veto yetkisi (yürürlükten) kaldırılmalıdır.” sözlerini kullandı.
BM Güvenlik Kurulu üye sayısının 25’e çıkarılması ve daimi üye sayısının da 10’dan az olmaması gerektiğini tabir eden Erhan, BM Genel Şurası ve BM Güvenlik Kurulu ortasında artık bir istikrarın mevcut olmadığını ve bunun yine sağlanması gerektiğini vurguladı.
Güney, dünyanın Rusya-Ukrayna savaşıyla yaşadığı şeyin yeni olmadığını, daha evvel emsal birçok trajediye şahit olduklarını belirterek BM Güvenlik Kurulu daimi üyelerinin veto yetkisi nedeniyle BM’nin işleyemediğini söyledi.
